kontrola

Jeśli kontrolowany ma zastrzeżenia do sposobu wszczęcia i prowadzenia kontroli, to wolno mu skorzystać z prawnych narzędzi w celu ochrony swoich interesów. Jednym z nich jest prawo do wniesienia tzw. sprzeciwu, przysługujące na podstawie przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców. W myśl art. 59 ust. 1 tej ustawy możliwość wniesienia sprzeciwu dotyczy m.in. takich przypadków jak brak zawiadomienia przedsiębiorcy przez organ o zamiarze przeprowadzenia kontroli, podjęcie jej bez okazania legitymacji służbowej i upoważnienia do przeprowadzenia kontroli, wykonywanie czynności kontrolnych podczas nieobecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej,prowadzenie w stosunku do przedsiębiorcy więcej niż jednej kontroli w tym samym czasie czy przekroczenie czasowego limitu trwania wszystkich kontroli.

Trzeba mieć na uwadze to, że konsekwencją wszczęcia i prowadzenia kontroli podatkowej z naruszeniem obowiązujących w tym zakresie przepisów może być również tzw. bezwzględny zakaz dowodowy. Został on sformułowany w art. 46 ust. 3 Prawa przedsiębiorców i polega na tym, że dowody zebrane podczas obarczonej takimi wadami kontroli przedsiębiorcy – jeżeli miały istotny wpływ na jej wynik – nie mogą stanowić dowodu m.in. w dotyczącym go postępowaniu:

Jeżeli przedsiębiorca uzna, że kontrola jest prowadzona w sposób opieszały, co utrudnia mu prowadzenie działalności, wówczas może złożyć ponaglenie do organu wyższego stopnia. Zatem w przypadku kontroli prowadzonej przez naczelnika urzędu skarbowego ponaglenie składa się do dyrektora izby administracji skarbowej. W przypadku zaś, gdy ten środek okaże się nieskuteczny, zainteresowany może wnieść do sądu administracyjnego skargę na bezczynność organu podatkowego lub przewlekłe prowadzenie postępowania.

Jeżeli w ocenie przedsiębiorcy poniósł on szkodę na skutek kontroli wszczętej i przeprowadzonej z naruszeniem przepisów prawa, to może ubiegać się o zadośćuczynienie od skarbu państwa. Prawo do wystąpienia o odszkodowanie z tego tytułu przysługuje mu na podstawie art. 46 ust. 1 Prawa przedsiębiorców. W tym celu zainteresowany powinien wystąpić z powództwem do sądu cywilnego, zgodnie z dyspozycją ustępu 2 wspomnianego artykułu, który odsyła w tym zakresie do odrębnych przepisów. Należy tutaj zwrócić uwagę szczególnie na art. 417 Kodeksu cywilnego, nakładający na skarb państwa, jednostkę samorządu terytorialnego bądź inną osobę prawną odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej.

Dokumentem potwierdzającym przeprowadzenie kontroli podatkowej jest sporządzany z niej protokół. Doręczenie kontrolowanemu tego dokumentu wyznacza zakończenie kontroli, o czym stanowi art. 291 § 4 Ordynacji podatkowej.

Trzeba jednak pamiętać o tym, że nie zawsze złożenie korekty deklaracji wywoła oczekiwane przez podatnika skutki. Naprawienie w ten sposób błędów w rozliczeniach nie jest bowiem możliwe w przypadku gdy u podatnika trwa właśnie kontrola podatkowa. Wyraźnie wskazuje na to treść art. 81b § 1 Ordynacji podatkowej, w której jest mowa o tym, że uprawnienie do skorygowania deklaracji:

Jednym z najważniejszych obowiązków kontrolowanego jest zapewnienie kontrolującym dostępu do ksiąg podatkowych, przy czym dotyczy to również sytuacji gdy są one przechowywane w innym miejscu niż jego siedziba. Jeżeli miejscem przechowywania ksiąg jest biuro rachunkowe, wówczas to na nim będzie spoczywać powinność udostępniania ksiąg jego klienta organom przeprowadzającym kontrolę. Dodatkowo biuro w przypadku przeprowadzanej w jego lokalu kontroli podatnika (klienta) będzie także musiało m.in.:

Zakres praw i obowiązków biura rachunkowego powinien być szczegółowo unormowany w zawartej z klientem umowie, np. o świadczenie usług księgowych. Wskazane jest, aby w takiej umowie były również uregulowane kwestie związane z przeprowadzaniem kontroli rozliczeń tego klienta przez upoważnione organy.