Konta zespołu 0. Przykłady księgowań

Konta zespołu 0 „Aktywa trwałe” służą do ewidencji składników majątku trwałego zarówno rzeczowego, jak i finansowego. Obejmują one m.in. środki trwałe (konto 01), wartości niematerialne i prawne (konto 02), długoterminowe aktywa finansowe (konto 03).

Jednostka nabyła 10 stycznia środek trwały o wartości początkowej 120.000 zł, VAT 27.600 zł podlega odliczeniu. Koszty nabycia (transportu i wyładunku) wyniosły 5.000 zł + 1.150 zł. Rozliczenie operacji związanych z zakupem i natychmiastowym przyjęciem do użytkowania, jeśli otrzymała 15 lutego dofinansowanie do zakupu tego środka trwałego w wysokości 60% ceny netto oraz naliczała za bieżący rok amortyzację wg stawki 10% rocznie, będzie następujące:

Operacje gospodarcze:

1. Faktura za nabycie maszyny 147.600 zł:

• Wn „Rozliczenie zakupu środków trwałych” 120.000 zł
• Wn „Rozrachunki z tytułu VAT” – VAT naliczony 27.600 zł
• Ma „Rozrachunki z dostawcami” 147.600 zł

2. Faktura za koszty transportu:

• Wn „Rozliczenie zakupu środków trwałych” 5.000 zł
• Wn „Rozrachunki z tytułu VAT” – VAT naliczony 1.150 zł
• Ma „Rozrachunki z dostawcami” 6.150 zł

3. OT przyjęcie do użytkowania w styczniu:

• Wn „Środki trwałe”125.000 zł
• Ma „Rozliczenie zakupu środków trwałych” 125.000 zł

4. WB Otrzymanie dofinansowania 60% z 120.000 = 72.000 zł:

• Wn „Rachunek bankowy” 72.000 zł
• Ma „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”72.000 zł

5. Naliczenie amortyzacji za okres luty – grudzień 125.000 × 10% × 11/12 = 11.458,33 zł:

• Wn „Amortyzacja” 11.458,33 zł
• Ma „Umorzenie środków trwałych” 11.458,33 zł

6. Rozliczenie rozliczeń międzyokresowych przychodów za okres luty – grudzień 72.000 × 10% × 11/12 = 6.600 zł:

•  Wn „Rozliczenia międzyokresowe przychodów” 6.600 zł
• Ma „Pozostałe przychody operacyjne” 6.600 zł

Spółka posiada maszynę o wartości początkowej 125.000 zł i dotychczasowym umorzeniu 14.200 zł.Dokonano przeszacowania (założenie, iż jest to przeszacowanie na podstawie odrębnych przepisów) o wskaźnik 1,6. Następnie ujęto roczny odpis amortyzacyjny wg stawki 10%. W grudniu ujęto odpis aktualizacyjny w wysokości 13.000 zł. 30 grudnia dokonano sprzedaży tego środka trwałego za 50.000 zł + 23% VAT.

Operacje gospodarcze:

1. Ujęcie przeszacowania wartości początkowej 125.000 zł × 1,6 – 125.000 zł = 75.000 zł:

•  Wn „Środki trwałe” 75.000 zł
• Ma „Kapitał z aktualizacji wyceny” 75.000 zł

2. Ujęcie przeszacowania dotychczasowego umorzenia 14.200 × 1,6 – 14.200 = 8.520 zł:

• Wn „Kapitał z aktualizacji wyceny” 8.520 zł
• Ma „Umorzenie środków trwałych” 8.520 zł

3. Naliczenie odpisu amortyzacyjnego od przeszacowanej wartości początkowej 200.000 × 10% = 20.000 zł:

• Wn „Amortyzacja” 20.000 zł
• Ma „Umorzenie środków trwałych” 20.000 zł

4. Ujęcie odpisu aktualizacyjnego (tylko kapitałowo) 13.000 zł:

• Wn „Kapitał z aktualizacji wyceny” 13.000 zł
• Ma „Odpisy aktualizujące środki trwałe” 13.000 zł

5. Faktura za sprzedany środek trwały:

• Wn „Rozrachunki z odbiorcami” 61.500 zł
• Ma „VAT należny” 11.500 zł
• Ma „Pozostałe przychody operacyjne” 50.000 zł

6. LT wyksięgowanie sprzedanego środka trwałego:

• Wn „Umorzenie środków trwałych” 42.700 zł
• Wn „Odpisy aktualizujące środki trwałe” 13.000 zł
• Wn „Pozostałe koszty operacyjne” 144.280 zł
• Ma „Środki trwałe” 200.000 zł

7. PK przeksięgowanie kapitału aktualizacji wyceny na kapitał zapasowy:

•  Wn „Kapitał z aktualizacji wyceny” 53.480 zł
• Ma „Kapitał zapasowy” 53.480 zł

Spółka posiada następujące środki trwałe:

1. Maszynę A o wartości początkowej 30.000 zł i umorzeniu 28.000 zł.

2. Maszynę B o wartości początkowej 125.000 zł i umorzeniu 60.000 zł.

3. Maszynę C o wartości początkowej 126.000 zł i umorzeniu 100.000 zł.

Wszystkie są amortyzowane wg stawki 15% rocznie.

Zdarzenia do zadekretowania:

1. Naliczenie odpisu amortyzacyjnego za 1 miesiąc.

2. Sprzedaż maszyny A za 6.000 zł netto + 23% VAT.

3. Postawienie w stan likwidacji maszyny B.

4. Nabycie za 15.000 zł + 23% VAT podlegający odliczeniu maszyny D, wymaga ona krótkotrwałego dostosowania.

5. Poniesienie kosztów montażu maszyny D – 2.500 zł + 23% VAT.

6. Likwidacja maszyny postawionej w stan likwidacji.

7. OT maszyny nabytej.

1. Naliczenie odpisu amortyzacyjnego za 1 miesiąc (30.000 zł + 125.000 zł + 126.000 zł) × 15%/12 = 3.512,50 zł:

• Wn „Amortyzacja” 3.512,50 zł
• Ma „Umorzenie środków trwałych” 3.512,50 zł

2. Sprzedaż maszyny A za 6.000 zł netto + 23% VAT:

• Wn „Rozrachunki z odbiorcami” 7.380 zł
• Ma „Rozrachunki z tytułu VAT” – VAT należny 1.380 zł
• Ma „Pozostałe przychody operacyjne” 6.000 zł

2a. Wyksięgowanie sprzedanej maszyny LT:

• Wn „Umorzenie środków trwałych” 28.375 zł
• Wn „Pozostałe koszty operacyjne” 1.625 zł
• Ma „Środki trwałe” 30.000 zł

3. Postawienie w stan likwidacji maszyny B:

W ewidencji pozabilansowej:

• Wn „Środki trwałe w likwidacji” 125.000 zł

4. Nabycie za 15.000 zł + 23% VAT podlegający odliczeniu maszyny D, wymaga ona krótkotrwałego dostosowania:

• Wn „Rozliczenie zakupu środków trwałych” 15.000 zł
• Wn „Rozrachunki z tytułu VAT” – VAT naliczony 3.450 zł
• Ma „Rozrachunki z dostawcami” 18.450 zł

5. Poniesienie kosztów montażu maszyny D 2.500 zł + 23% VAT:

• Wn „Rozliczenie zakupu środków trwałych” 2.500 zł
• Wn „Rozrachunki z tytułu VAT” – VAT naliczony 575 zł
• Ma „Rozrachunki z dostawcami” 3.075 zł

6. Likwidacja maszyny postawionej w stan likwidacji LT:

• Wn „Umorzenie środków trwałych” 60.000 zł
• Wn „Pozostałe koszty operacyjne” 65.000 zł
• Ma „Środki trwałe” 125.000 zł

I wyłączenie z ewidencji pozabilansowej:

• Ma „Środki trwałe w likwidacji” 125.000 zł

7. OT maszyny nabytej 2.500 zł + 15.000 zł = 17.500 zł:

• Wn „Środki trwałe” 17.500 zł
• Ma „Rozliczenie zakupu środków trwałych” 17.500 zł

Spółka ABC nabyła z Niemiec maszynę za 15.000 euro. Koszty dodatkowych części składowych wyniosły 1.200 euro (zostały zafakturowane na tej samej fakturze), a koszty montażu przez polską firmę 500 zł + VAT.

Dekretacja operacji związanych z nabyciem tej maszyny, amortyzacją degresywną od marca za cały rok, wiedząc, iż stawka amortyzacji liniowej to 15%, a współczynnik 2,0. Za fakturę zagraniczną zapłacono kilka dni po przyjęciu maszyny do użytkowania z rachunku bankowego w PLN.

Ustalenie wartości zobowiązania wg faktury dostawcy zagranicznego (15.000 + 1.200) × 4,31 zł/euro = 69.822 zł

VAT należny podlegający odliczeniu 69.822 × 23% = 15.944,06 zł.

Ustalenie wartości początkowej maszyny w rachunkowości zgodnie z art. 28 ust. 8 uor

(15.000 zł + 1.200 zł) × 4,25 + 500 zł = 69.350 zł.

Ustalenie amortyzacji za cały rok:

Odpis za cały rok 69.350 zł × 15% × 2,0 = 20.805 zł

Odpis za okres od marca do grudnia 20.805/12 × 10 miesięcy = 17.337,50 zł

Ustalenie kwoty zapłaconej dostawcy niemieckiemu

(15.000 zł + 1.200 zł) × 4,17 = 67.554 zł.

Operacje gospodarcze:

1. Faktura od dostawcy z Niemiec (15.000 zł + 1.200 zł) × 4,31 zł/euro = 69.822 zł:

• Wn „Rozliczenie zakupu środków trwałych” 69.822 zł
• Ma „Rozrachunki z dostawcami zagranicznymi” 69.822 zł

2. Ujęcie VAT należnego:

• Wn „Rozliczenie zakupu środków trwałych” 15.944,06 zł
• Ma „Rozrachunki z tytułu VAT” – VAT należny 15.944,06 zł

3. Ujęcie VAT naliczonego:

• Wn „Rozrachunki z tytułu VAT” – VAT naliczony 15.944,06 zł
• Ma „Rozliczenie zakupu środków trwałych” 15.944,06 zł

4. Faktura za montaż:

• Wn „Rozliczenie zakupu środków trwałych” 500 zł
• Wn „Rozrachunki z tytułu VAT” – VAT naliczony 115 zł
• Ma „Rozrachunki z dostawcami” 615 zł

5. Naliczenie różnic kursowych na dzień oddania maszyny do użytkowania 16.200 × (4,31 – 4,25) = 972 zł:

• Wn „Rozrachunki dostawcami zagranicznymi” 972 zł
• Ma „Rozliczenie zakupu środków trwałych” 972 zł

Ta operacja nie ma wpływu na wartość początkową maszyny na potrzeby podatku dochodowego, por. np. art. 16g ustawy o CIT w związku z art. 15a.

6. OT maszyny do użytkowania (15.000 zł + 1.200 zł) × 4,25 + 500 zł = 69.350 zł:

• Wn „Środki trwałe” 69.350 zł
• Ma „Rozliczenie zakupu środków trwałych” 69.350 zł

7. Zapłata dostawy niemieckiemu (15.000 zł + 1.200 zł) × 4,19 = 67.878 zł:

• Wn „Rozrachunki z dostawcami zagranicznymi” 67.878 zł
• Ma „Rachunek bankowy” PLN 67.878 zł

8. Rozliczenie różnic kursowych dotyczących zapłaty dostawcy niemieckiemu 68.850 zł – 67.554 zł = 1.296 zł:

• Wn „Rozrachunki z dostawcami zagranicznymi” 1.296 zł
• Ma „Przychody finansowe” 1.296 zł

9. Naliczenie odpisu amortyzacyjnego za cały rok (od marca):

• Wn „Amortyzacja” 17.337,50 zł
• Ma „Umorzenie środków trwałych” 17.337,50 zł

A.I.1. Koszty zakończonych prac rozwojowych

Jednostka poniosła nakłady na wyprodukowanie prototypu maszyny. Prace zakończyły się sukcesem i kierownik podjął decyzję o seryjnej produkcji maszyny od 202x roku. Poniesione koszty wyniosły 90.000 zł i zgodnie z prognozą wielkości sprzedaży zostaną pokryte przychodami ze sprzedaży od IV kwartału 202x roku. Firma zdecydowała, że rozliczenia kosztów prac rozwojowych będzie dokonywać w ciągu 3 lat. W bilansie za 202x rok jednostka wykaże więc 90.000 zł i pomniejszy o odpisy amortyzacyjne w wysokości 2.500 zł miesięcznie od momentu, kiedy maszyna zostanie przekazana do użytkowania, czyli od października 202x roku. Wartość bilansowa kosztów zakończonych prac wyniesie zatem 82.500 zł.

Przepisy prawa podatkowego dają obecnie kilka możliwości rozliczenia nakładów na prace rozwojowe. Zgodnie z art. 15 ust. 4a ustawy o CIT (art. 22 ust. 7b ustawy o PIT), koszty prac rozwojowych mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów:

1) w miesiącu, w którym zostały poniesione, bądź począwszy od tego miesiąca, w równych częściach w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy, albo

2) jednorazowo w roku podatkowym, w którym zostały zakończone, albo

3) poprzez odpisy amortyzacyjne dokonywane zgodnie z art. 16m ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT (art. 22m ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT) od wartości niematerialnych i prawnych.

W świetle powyższego można nie traktować nakładów na prace rozwojowe podatkowo jako wartości niematerialne i prawne – można zaliczać je wprost w koszty uzyskania przychodów (por. pkt 1). Warto je jednak także ujmować jako WNIP i amortyzować. Decyzja w tym zakresie może być jednym z narzędzi optymalizacji podatkowej.

A.I.3. Inne wartości niematerialne i prawne

W kwietniu spółka zakupiła nowy program finansowo-księgowy o wartości 41.000 zł netto. Poza kosztem programu spółka poniosła wydatek w wysokości 13.000 zł netto za przeprowadzony proces wdrożenia programu. Dodatkowo spółka poniosła koszty szkolenia pracowników w zakresie obsługi programu. Koszt szkolenia wyniósł 5.000 zł netto. Spółka ustaliła 2-letni okres amortyzacji zakupionego programu. W listopadzie dokonano odpisu aktualizacyjnego w związku z utratą przydatności programu 5.000 zł i planami jego wymiany, a w grudniu sprzedano go za 4.500 + 23% VAT.

Operacje gospodarcze:

1. Faktura za nabyty program finansowo-księgowy 41.000 zł + 9.430 zł:

• Wn „Rozliczenie zakupu wartości niematerialnych i prawnych” 41.000 zł
• Wn „Rozrachunki publicznoprawne z tytułu VAT” – VAT naliczony 9.430 zł
• Ma „Rozrachunki z dostawcami” 50.430 zł

2. Faktura za usługi związane z wdrożeniem oprogramowania 13.000 zł + 2.990 zł:

• Wn „Rozliczenie zakupu wartości niematerialnych i prawnych” 13.000 zł
• Wn „Rozrachunki publicznoprawne z tytułu VAT” – VAT naliczony 2.990 zł
• Ma „Rozrachunki z dostawcami” 15.990 zł

3. Faktura za koszty szkolenia pracowników” 5.000 + 1.150 zł:

• Wn „Usługi obce” 5.000 zł
• Wn „Rozrachunki publicznoprawne z tytułu VAT” – VAT naliczony 1.150 zł
• Ma „Rozrachunki z dostawcami” 6.150 zł

4. PK – przyjęcie oprogramowania do eksploatacji” 54.000 zł:

• Wn „Wartości niematerialne i prawne” 54.000 zł
• Ma „Rozliczenie zakupu wartości niematerialnych i prawnych” 54.000 zł

5. Naliczenie amortyzacji za okres od maja do grudnia 54.000 × 50%/12 × 8= 18.000 zł:

• Wn „Amortyzacja” 18.000 zł
• Ma „Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych” 18.000 zł

6. PK – dokonanie odpisu aktualizacyjnego”

• Wn „Pozostałe koszty operacyjne” 5.000 zł
• Ma „Odpisy aktualizujące” 5.000 zł

7. Faktura za sprzedaż oprogramowania” 4.500 zł + 1.035 zł VAT:

• Wn „Rozrachunki z odbiorcami” 5.535 zł
• Ma „Rozrachunki publicznoprawne z tytułu VAT” – VAT należny 1.035 zł
• Ma „Pozostałe przychody operacyjne” 4.500 zł

8. PK – wyksięgowanie sprzedanego oprogramowania:

• Wn „Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych” 18.000 zł
• Wn „Odpisy aktualizujące” 5.000 zł
• Wn „Pozostałe koszty operacyjne” 31.000 zł
• Ma „Wartości niematerialne i prawne” 54.000 zł