Dywidenda 2022. O czym należy pamiętać przy podziale i wypłacie zysków spółki

Zgodnie z art. 192 oraz 348 ksh, kwota przeznaczona do podziału między akcjonariuszy lub wspólników nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone do podziału. Kwotę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, udziały własne oraz o kwoty, które zgodnie z przepisami lub umową spółki powinny być przekazane z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały zapasowy lub rezerwowe.

Osobami uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są akcjonariusze lub udziałowcy, którym przysługiwały akcje lub udziały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku. Umowa sp. z o.o. lub statut w spółce akcyjnej mogą upoważniać zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie akcjonariuszy do określenia dnia, według którego ustala się listę wspólników, akcjonariuszy uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy. Dzień ustalenia prawa do dywidendy nie może być wyznaczony później niż w terminie dwóch miesięcy, licząc od dnia powzięcia uchwały w powyższej sprawie przez walne zgromadzenie spółki.

W przypadku publicznej spółki akcyjnej walne zgromadzenie ustala dzień dywidendy na dzień powzięcia uchwały albo w okresie kolejnych trzech miesięcy, licząc od tego dnia.

Podział lub pokrycie wyniku finansowego netto jednostek, które są zobowiązane przepisami ustawy do badania sprawozdania finansowego, mogą nastąpić po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający – art. 53 ust. 3 UoR. Istotnym wymogiem jest również wyrażenie przez biegłego rewidenta opinii o tym sprawozdaniu. Podział lub pokrycie wyniku finansowego netto, dokonane bez spełnienia tego warunku, uważane są za nieważne z mocy prawa.

W spółce otrzymującej dywidendę, zgodnie z art. 42 ust. 3 UoR, dywidenda stanowi przychód finansowy ujmowany w rachunku zysków i strat, który jest księgowany w momencie otrzymania dywidendy. Jeśli właścicielem akcji lub udziałów uprawniających do otrzymania dywidendy są osoby fizyczne, dochody z dywidend od akcji lub udziałów są dla nich kategorią przychodów z kapitałów pieniężnych.

W przypadku ustawy o CIT przepisy wskazują wyraźnie, że momentem powstania obowiązku podatkowego jest data otrzymania dywidendy. Dochód z dywidend oraz innych przychodów z tytułu dywidend od jednostek mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej opodatkowany jest podatkiem w wysokości 19% uzyskanego przychodu. Podatek dochodowy od dochodów z udziału w zyskach osób prawnych od podatników niemających siedziby lub zarządu, w stosunku do ich dochodów uzyskiwanych na terytorium Polski, ustala się w wysokości 19% przychodu, chyba że umowa w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu zawarta z krajem miejsca siedziby lub zarządu podatnika stanowi inaczej.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 22 ust. 4) całkowicie zwalniają od podatku dochodowego przychody uzyskane z dywidend spółek mających siedzibę w Polsce, które łącznie spełniają następujące warunki:

1) wypłacającym dywidendę oraz inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych jest spółka będąca podatnikiem podatku dochodowego, mająca siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2) uzyskującym dochody (przychody) z dywidend oraz inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych jest spółka podlegająca w Rzeczypospolitej Polskiej lub w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania;

3) spółka posiada bezpośrednio nie mniej niż 10% udziałów (akcji) w kapitale spółki, o której mowa w pkt 1;

4) spółka nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na źródło ich osiągania.

Jednostką zobowiązaną do naliczenia i pobrania podatku dochodowego jest spółka dokonująca wypłaty dywidendy. Pełni ona funkcję płatnika i w dniu wypłaty dywidendy jest obowiązana pobrać podatek dochodowy i wypłacić uprawnionej spółce dywidendę netto.

Podobnie w przypadku osób fizycznych, momentem warunkującym powstanie obowiązku podatkowego jest otrzymanie dywidendy. Spółka wypłacająca dywidendę z dniem jej wypłaty musi pobrać, jako płatnik, kwotę podatku dochodowego od dywidendy w kwocie 19% i wypłacić uprawnionej osobie dywidendę netto.

Przepisy nie zawierają dyspozycji w zakresie kursu walutowego, który powinien być zastosowany w celu przeliczenia zobowiązania z tytułu dywidendy z PLN na walutę obcą. W związku z tym strony mogą dowolnie określić w uchwale kurs, wg którego zostanie przeliczona kwota dywidendy wyrażona w walucie obcej. Zasadniczo w praktyce spotyka się dwa rozwiązania:

1) dokonać przewalutowania po kursie z dnia podjęcia uchwały (zawarcia porozumienia) lub też po innym ustalonym kursie (np. według bankowego kursu sprzedaży waluty z dnia podjęcia uchwały o wypłacie dywidendy, średni kurs NBP z dnia podjęcia uchwały lub inny), w wyniku którego dojdzie do zaksięgowania zobowiązania do wypłaty dywidendy w walucie. Wybór kursu oraz zasady przeliczenia zależą od woli stron, z tym że należy zwrócić uwagę, aby wybór kursu nie doprowadził do osiągnięcia przez udziałowca nieuzasadnionych korzyści;

2) dokonać przewalutowania po kursie przyszłym, np. z dnia dokonania wypłaty dywidendy, w wyniku którego nie dojdzie do zaksięgowania zobowiązania z tytułu dywidendy w walucie.

Przy wyborze pierwszego rozwiązania powstaną różnice kursowe z tytułu zmiany wartości zobowiązania z tytułu dywidendy wyrażonej w walucie obcej pomiędzy dniem powstania zobowiązania w walucie a dniem jego zapłaty. Niemniej jednak różnice te będą neutralne podatkowo. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu. Wypłata dywidendy nie stanowi wydatku umożliwiającego powstanie przychodu, jak również nie jest związana z utrzymaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów spółki. Dywidenda wypłacana jest z zysku i stanowi jedynie realizację prawa wspólnika do udziału w zyskach spółki, które wynika z ksh. W związku z tym różnice kursowe powstałe przy wypłaceniu dywidendy wspólnikowi w walucie obcej będą neutralne podatkowo.

Należy jednak pamiętać, że w momencie wypłaty dywidendy z rachunku walutowego spółki powstaną różnice kursowe od własnych środków pieniężnych. Różnice te zostaną rozpoznane w sytuacji, kiedy wystąpi różnica wartości w dacie wpływu waluty obcej na konto walutowe i jej wypływu w chwili wypłaty środków wspólnikom spółki.

W przypadku zaś drugiego rozwiązania nie dojdzie do powstania zobowiązania w walucie, a tym samym „niepodatkowych” różnic kursowych przy zapłacie zobowiązania walutowego. Jeżeli strony ustalą, że kursem walut zastosowanym do przewalutowania zobowiązania z tytułu dywidendy jest kurs faktyczny, jedyne różnice kursowe, jakie powstaną, związane będą z różnicami kursowymi od własnych środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku walutowym.

Wypłata dywidendy jest neutralna podatkowo dla spółki wypłacającej, niezależnie od tego, czy następuje ona w formie pieniężnej, czy rzeczowej. Wypłacając dywidendę w formie rzeczowej, spółka nie uzyska żadnego przysporzenia majątkowego, które mogłoby zostać uznane za przychód podatkowy. Wypłata dywidendy zawsze następuje kosztem majątku własnego spółki.

Aby powstał przychód podatkowy, podatnik (tu spółka wypłacająca dywidendę) musi uzyskać realne przysporzenie majątkowe, a w takim przypadku trudno wskazać, jakie przysporzenie spółka uzyskałaby, wypłacając rzeczową dywidendę.

Spółka ALFA (sp. z o.o.) w ciągu 2022 roku otrzymała od spółki BETA (SA) zaliczki na dywidendę w kwocie brutto 230.000 zł. Ostatecznie spółka BETA podjęła w 2023 roku uchwałę o wypłacie dywidendy za rok obrotowy 2022, która w łącznej kwocie 500.000 zł przypadła spółce ALFA.

W spółce zysk netto za 2022 rok wyniósł: 500.000 zł. Zgromadzenie wspólników postanowiło przeznaczyć na wypłatę dywidendy wspólnikowi zagranicznemu kwotę: 100.000 zł. Zdecydowano również, iż dywidenda ta zostanie za granicę przekazana w euro. Spółka pobrała zryczałtowany podatek dochodowy od wypłaconej dywidendy w wysokości: (100.000 zł × 19%) = 19.000 zł (udziałowiec zagraniczny nie przedstawił certyfikatu rezydencji). Kwota dywidendy do wypłaty w walucie polskiej wynosi: 100.000 zł – 19.000 zł = 81.000 zł.