UWAGA ! Zmiana stawki odsetek ustawowych w związku z obniżeniem stóp procentowych przez RPP

RPP podjęła decyzję o obniżeniu stopy referencyjnej NBP o 0,5 pkt proc., tj. do poziomu 1,00%. Jednocześnie Rada ustaliła następujący poziom pozostałych stóp procentowych NBP, czyli stopy:

• lombardowej – 1,50%;

• depozytowej – 0,50%;

• redyskonta weksli 1,05%;

• dyskonta weksli 1,10%.

RPP stwierdziła, że w związku z rozprzestrzenianiem się koronawirusa perspektywy globalnej koniunktury wyraźnie się pogorszyły w ostatnim okresie. W dalszej perspektywie ma nastąpić poprawa koniunktury, jednak jej tempo zależy od skuteczności działań hamujących epidemię, a także wpływu zaburzeń na dochody i nastroje podmiotów gospodarczych w dłuższym okresie. Z uwagi na pogorszenie perspektyw gospodarczych oraz wzrost niepewności dotyczący trwałości gospodarczych skutków pandemii, ostatnio nastąpiło też pogorszenie nastrojów na rynkach finansowych.

Aktualne prognozy wskazują na wzrost prawdopodobieństwa szybszego niż oczekiwano w marcowej projekcji obniżenia się inflacji w bieżącym roku oraz kształtowania się inflacji poniżej celu inflacyjnego NBP w horyzoncie oddziaływania polityki pieniężnej. W związku z tym RPP zdecydowała o obniżeniu stóp procentowych NBP.

Odsetki kapitałowe

Zgodnie z art. 359 kc, odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Odsetki te określa się jako kapitałowe.

Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych. Oznacza to, że od 18 marca br. stawka odsetek kapitałowych wynosi (1,00 + 3,5) = 4,5%. Poprzednio wynosiły 5%.

Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych. Kapitałowe odsetki ustawowe wynoszą więc 9%. Poprzednio wynosiły 10%.

Odsetki za opóźnienie

Zgodnie z art. 481 kc, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych. Jednak gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy. Od 18 marca br. odsetki za opóźnienie wynoszą więc (1,00 + 5,5) = 6,5%. Poprzednio odsetki te wynosiły 7%.

Maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie. Odsetki maksymalne za opóźnienie wynoszą więc obecnie 13%. Poprzednio wynosiły 14%.

Jeżeli wysokość odsetek (zarówno kapitałowych, jak i za opóźnienia) wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne. Natomiast postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.

Odsetki za opóźnienia w transakcjach handlowych

Z art. 4 pkt 3 ustawy o przeciwdziałaniu opóźnieniom w transakcjach handlowych wynika, że odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem:

• jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – są równe sumie stopy referencyjnej NBP i ośmiu punktów procentowych;

• nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – są równie sumie stopy referencyjnej NBP i dziesięciu punktów procentowych.

Jednak, zgodnie z art. 11b ustawy o przeciwdziałaniu opóźnieniom w transakcjach handlowych, do ustalenia wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych stosuje się stopę referencyjną NBP obowiązującą:

• 1 stycznia – do odsetek należnych od 1 stycznia do 30 czerwca;

• 1 lipca – do odsetek należnych od 1 lipca do 31 grudnia.

Minister spraw gospodarki ogłasza w drodze obwieszczenia w Monitorze Polskim wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych. Zgodnie z obowiązującym obecnie obwieszczeniem, wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych od 1 stycznia 2020 r. do 30 czerwca 2020 r. wynosi:

• 9,5% w stosunku rocznym – w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym;

• 11,5% w stosunku rocznym – w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym.

Jeżeli 1 lipca 2020 r. stopa referencyjna NBP pozostanie na poziomie z 18 marca br., czyli 1,00%, wówczas odsetki te będą wynosiły odpowiednio: 9% i 11%.

Odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych i składkowych

Z art. 56 § 1 Ordynacji podatkowej wynika, że stawka odsetek za zwłokę jest równa sumie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego i 2%, z tym że stawka ta nie może być niższa niż 8%.

Oznacza to, że obecnie stawka odsetek podatkowych wynosi 1,5 x 200% = 3 + 2 = 5, ale nie mniej niż 8%. Stawka tych odsetek nie zmieniła się więc w stosunku do dotąd obowiązującej. Jest to podstawowa stawka odsetek od zaległości podatkowych, ponieważ obowiązują też stawki w wysokości:

• obniżonej do 50% na podstawie art. 56a Ordynacji podatkowej, czyli w razie korekty deklaracji podatkowej – 4%;

• podwyższonej do 150% na podstawie art. 56b Ordynacji podatkowej, czyli w przypadku VAT i podatku akcyzowego – 12%.

Stawki wszystkich wymienionych wyżej odsetek podatkowych ulegają obniżeniu lub podwyższeniu w stopniu odpowiadającym obniżeniu lub podwyższeniu podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego począwszy od dnia, w którym stopa ta uległa zmianie (art. 56c Ordynacji podatkowej).

Zgodnie z art. 57 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej, w decyzji wydanej na podstawie art. 67a § 1 pkt 1 lub 2 Ordynacji podatkowej, czyli w sprawie odroczenia terminu płatności podatku lub rozłożenia zapłaty podatku na raty, albo odroczenia lub rozłożenia na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetek od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek, jeżeli decyzja ta dotyczy podatków stanowiących dochód budżetu państwa, organ podatkowy ustala opłatę prolongacyjną od kwoty podatku lub zaległości podatkowej. Stawka opłaty prolongacyjnej jest równa obniżonej stawce odsetek za zwłokę, czyli 4%.