Zapadł korzystny wyrok w sprawie „exit tax” dla osób przenoszących majątek za granicę

Z początkiem 2019 roku do ustaw o podatku dochodowym zostały wprowadzone regulacje, które mają zapobiegać wyprowadzaniu zysków poza granice kraju. Zakładają one opodatkowanie przeniesienia majątku za granicę tzw. „podatkiem od wyjścia” (exit tax). Istotą wspomnianych regulacji jest opodatkowanie niezrealizowanych jeszcze zysków kapitałowych, w związku z przeniesieniem przez podatnika do innego państwa aktywów, w tym wchodzących w skład zagranicznego zakładu lub ze zmianą rezydencji podatkowej. Danina ma niejako zrekompensować utratę przez dane państwo (w tym przypadku przez Polskę) dochodów, które zostały faktycznie wypracowane w okresie, kiedy dany podatnik (składnik aktywów) podlegał jego jurysdykcji podatkowej.

Czego dotyczyła sprawa rozpoznana przez WSA

W praktyce stosowanie tych przepisów wywołuje liczne spory między podatnikami a organami fiskusa. Dotyczą one m.in. kwestii opodatkowania darowizn przekazywanych za granicę. Jedną z takich spraw zajmował się niedawno Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy. Dotyczyła ona kobiety mieszkającej w Polsce, będącej wspólnikiem spółki kapitałowej z siedzibą w naszym kraju. Natomiast jej syn mieszka za granicą i ma obcą rezydencję podatkową. Kobieta zamierzała przekazać mu w drodze darowizny udziały w tej spółce, o łącznej wartości przekraczającej 4.000.000 zł. W związku z tym wystąpiła do dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej, dotyczącej podatkowych skutków takiej darowizny pod kątem przepisów o „exit tax”. Jej zdaniem wyrażonym we wspomnianym wniosku – przekazanie synowi udziałów nie będzie rodzić obowiązku zapłaty tego podatku, ponieważ polskie przepisy (art. 30da–30di ustawy o PIT) są sprzeczne z dyrektywą ATAD, mającą przeciwdziałać unikaniu opodatkowania (dyrektywa Rady UE 2016/1164). Dyrektywa dotyczy bowiem tylko opodatkowania osób prawnych (spółek), a nie osób fizycznych.

Dyrektor KIS w wydanej interpretacji uznał stanowisko podatniczki przedstawione we wniosku za nieprawidłowe. Wskazał w niej m.in., że przepisy o exit tax zawarte w ustawie o PIT stosuje się odpowiednio także do nieodpłatnego przekazania innemu podmiotowi położonego na terytorium Polskiej składnika majątku, jeśli w związku z tym przekazaniem Polska traci (w całości albo w części) prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia tego składnika majątku. Skoro więc wartość udziałów przekazanych synowi mieszkającemu za granicą przekroczy 4.000/000 zł – to matka powinna zapłacić podatek od niezrealizowanych zysków.

Wnioskodawczyni nie zgodziła się z tym rozstrzygnięciem, w związku z czym po jego zaskarżeniu sprawa trafiła na wokandę WSA w Bydgoszczy. Po jej rozpoznaniu sąd przychylił się do argumentacji kobiety o braku podstaw do objęcia przedmiotowej darowizny udziałów podatkiem exit tax. W wyroku z 7 października 2020 r. (sygn. akt I SA/Bd 375/20) wyjaśnił, że w omawianych przepisach chodzi o przeniesienie za granicę składników związanych z działalnością gospodarczą podatnika. Tymczasem udziały, które skarżąca planowała przekazać swojemu synowi, nie spełniały tego kryterium, ponieważ stanowiły jej majątek osobisty. Zdaniem sądu, również z art. 5 dyrektywy ATAD nie wynika, aby w takiej sytuacji (tj. dokonania między członkami rodziny darowizny mienia należącego do majątku osobistego darczyńcy) możliwe było wymierzenie podatku od niezrealizowanych zysków. Wprawdzie dyrektywa ta wyznacza ogólny, minimalny poziom ochrony przed agresywnym planowaniem podatkowym (por. art. 3), jednakże nie oznacza to przyzwolenia na wprowadzenie przepisów nieznajdujących oparcia w regulacjach tego aktu prawnego.

W konsekwencji WSA w Bydgoszczy komentowanym wyrokiem, który na razie jest nieprawomocny, uchylił zaskarżoną interpretację.

Skutki orzeczenia dla podatników

Jeśli w kolejnych wyrokach sądów administracyjnych przedstawiony w nim tok rozumowania zostanie podzielony, a zwłaszcza gdy wykształci się zbieżna z nim linia orzecznicza, to zwiększą się szanse krajowych podmiotów na zmiany rezydencji podatkowej, bez konieczności opodatkowania w Polsce tego typu operacji, w tym również dotyczących transferów udziałów w spółkach. Co ciekawe, we wcześniejszych orzeczeniach wydanych w podobnych sprawach sąd ten zajął stanowisko zgodne z linią fiskusa uznawszy, że przekazanie darowizną udziałów w cypryjskiej spółce (wartych powyżej 4.000.000 zł) na rzecz małżonka, który miał się stać rezydentem innego kraju – będzie podlegać PIT (zob. wyroki z 5 lutego 2020 r., sygn. akt I SA/Bd 782/19 oraz sygn. akt I SA/Bd 783/19).